2018 kum dih lai ah Australia ah student visa ratnak kong kha ceih lak ka rak tial cang. An i ruah chan ning in thil a si lo ning le Kawlram in thil an rak theih mi a hman lo ning kong tampi ka rak tial cang.
Mi cheu cu zuamnak ngei tein a ra mi zong nan um lai. A cheu cu a kir ding hrim in ai ruah chan mi zong nan um lai. Mi tha le teima mi zong tampi nan um ko lai. Ni hin ni tiang upa tampi nih an ton cio mi le kan ton cio mi zoh tikah Australia ah student visa in rat cu PR (permanent residence) sok duh deuh mi an si ko ti hi upa tampi nih hmuh mi cu a si.
Cu PR ruahchannak cu Chin miphun a si lo mi miphun dang hna University degree B.A le Master degree a la mi pawl ca hmanh ah a fawi lo mi khi a si.
Kan Chin miphun hawi student visa in a ra mi cheukhat kan hmuh mi hna cu Thantlang hmanh ah tanghra awng kho loin hi ka ram ah Diploma course bak an kai ter hna hi a zei taktak hmanh a thei lo mi an tlawm hoi lo. An visa nun chungah zarh khat suimillam 20 riantuan khawh mi te khin Cozah nih PR sok khawh nak caah ri (requirement) pawl khi tlinh khawh ding a si fawn lo.
Hi ka an phak hnu ah kawlram an um lio le hi ka a sining kha an ruah ning in a si ti lo. Kan rak theih le ruah cia bantuk tein kan ton cuahmah mi hna cu;
- 1. Mah student visa in khuasa mi pawl a visa a dih lai mi pawl kha Agent hmang in ralzaam an sok cuahmah ti kan theih.
- 2. Hi ka khuasa chung khat pawl nih PR ngahnak caah nupi/va he fonh tonh piak in tan an la cuahmah ti zong theih a si. A deu thitumnak (fake marriage) zong timhlamh piak mi tiang in kan um ti a si.
- 3. Nau pawi hin cu PR ngah a fawi deuh tiah ruahnak an pe mi hna zong an um. Australia Cozah Immigration policy ah naupawi ruangah zei hmanh PR ngah hlei khawh deuh nak lam a um lo.
Student visa in a ra mi le a bawmtu tampi hna nih theih a herh ngai mi cu:
- 1. Vawilei cung pi nih theih dih le UNHCR nih fak piin tan an lak piak mi ralzam Rohingya hna hmanh khi Tinbaw in an rat caah bia an ceih hna i an kuat than ko hna. An kuat minung zong an tlawm lo.
- 2. Australia Cozah nih hi ka ah a phan cia mi pawl rammisinak (citizenship) kong ah fak tuk in a kan kherhlai i Chin miphun kan sining an theih dih.
- 3. Kan Cozah nih kan mah Chin mi pawl kherhlainak caah Hakha holh le Falam holh tiang an cawn ter hna. Thantlang le Hakha ah zei dah a cang ti khi an theih dih.
- 4. Cucaah, ralzaam nan sok mi khi ruahchannak a um loh ti khawh tluk a si.
- 5. Cozah nih Tinbaw silo vanlawng in visa a dangdang in rak rat riang mang in ralzaam a sok mi khi an huat ngai mi a si caah cu bantuk pawl hna cu fak taktak in kherhlai deuh an si dih.
- 6. Mah bantuk tuahsernak ruangah Malaysia le India ah ning cang tein ralzaam a sok mi kan miphun tampi a hnursuan hna pin ah hi ka ram a phan cia mi hna hi atu nak let in a kan kherhlai lai. A kan zoh ning aa dang lai.
- 7. Atu hmanh ah Cozah hmai ah kan min a chia ngai cang mi kha mah nak fak deuh in kan miphun belnang rak kan nalh hrim hlah uh.
Agent le puaisa nih a kan hlen tiah nan i ruah ahcun mah agent le puaisa hna kha MARA (Office of the Migration Agents Registration Authority) ah online in report tuah khawh a si. COVID-19 ruangah telephone chonh kha an ngol chung rih.
MARA nih hin 2019 lio ah lih le hrokhrol in international students pawl ratnak a tuah piak mi – ning cang loin tangka hmuh duh ah a hman lo mi ruahnak pek a hmang mi agent le lawyer pawl minung 456 kha an license an chuh hna pin ah fak piin dantatnak an pek hna.
Mi cheu cu thong tiang an thlak rih hna. Cucaah, agent nih an kan hlen tiah nan i ruah ahcun tangka nan peknak hna receipt te kha i chiah uh law MARA ah report tuah khawh a si. Evidence an in hal te hna lai.
Adonghnak: Hi ka khuasa cang mi community hruaitu hna nih kan miphun hi Cozah hmai ah kan muihmai a tha lem ti lo tiin kan hmuh. Cucaah, fak piin kan in zuam cuahmah. Cu lio i a tu bantuk nan tuah mi nih hin kan miphun muihmai a chiat ter khawh mi thil a si caah fak deuh in khua rak kan ruah piak hram ko uh.
Cattialtu: Sang Hre
