Myanmar ralkap nih ‘innpa ram pawl nih kan cohlang hna seh’ tiin kan ram chuak a zuarh hna

February 1 ah Myanmar ralkap nih mipi thimmi cozah uknak a chuh thokin rampumpi ah mipi nih duhlonak an langhter i cozah rianṭuan pawl zong nih zungkai loin duhlonak an langhter ve caah cozah zung pawl zong rian an ṭuan kho ti lo i kan ram sipuaizi zong a tla dih. Myanmar cu Syria le Yemen bantukin ‘ram rawk’ ah aa chuah ding le ‘ramchung ralpi’ tho ding dirhmun ah a um.

Mah boruak cu remh dingin, uknak firtu ralkap cozah ‘State Administrative Council (SAC)’ nih amah bawmtu innpa ram Thailand le China sinah kan ram chuak mansung a zuar thluahmah hna.

Uknak fir hruaitu Myanmar ralkap bawizik Min Aung Hlaing nih May 31 aah Karen state a tlawn lio ah, “Mei laknak caah rak dil hrulhmi Hatgyi Dam cu kan pehzulh ṭhan lai,” tiah a thanh. Rianṭuantu ding cu Thailand hrambunh Energy Generation Authority of Thailand (EGAT), China cozah Sino-hrydro le IGE Company Limited an si.

IGE Company Limited cu Myanmar ti ralkap bawizik a upa company asi. Hatgyi Dam cu nai ah KNU le Myanmar ralkap an i kahnak ralram ah ummi asi.

Karen mipi nih “nan dil ahcun kan pawcawmnak le kan innlo aa rawk dih lai…” tiin duhlonak an langhter peng caah NLD cozah nih kum 2017 ah ‘dil ti hlah uh’ tiin a rak phihmi si.

Kan ram chuak vialte cu rammi caah si loin ralhrang ralkap bawi le Thailand le China caah asi dih hoi lai tinak asi. Kum 1962 ah Myanmar ralkap bawi Ne Win nih uknak a fir i kum 2011 tiang ralkap nih kan ram an uk, kan ram chuak vialte China, Thailand le Russia sinah an zuar dih i kan ram cu vawlei cung sifak bik ram ah aa chuah. Atu kum 2021 ah ralkap nih uknak an kan chuh ṭhan hi cu lung a fak hringhran. Ahlei in, ralkap lei a ṭangmi cozah rianṭuan pawl hi miphun le ram rawitu an si caah lung a fak khun.

Shan state um Kunlone (Salween) tiva zong China mei laknak caah China company Hanergy Group Holdings; Asia World le Myanmar ralkap Mei Vuanci Zung nih dil an timh. An dil ahcun, mah tiva thluangthluan ah lei le lo a tuahmi kan rammi thongsawm tampi an car dih lai.

Mah pinah, China nih vawleipi uknak simanking a suaimi Belt and Road Initiative (BRI) a tlamtlinter dingin Myanmar ah committee an dirh ve i Min Aung Hlaing nih a hruai hna. China rumnak le vawleipi uknak caah China-Myanmar-Bangladesh-India lam an pemh lai. Lam cawhnak vialte cu China nih tangka a chuah lai i ram ngeitu nih aṭu in an cham lai, an cham khawh lo ahcun mah lam vialte cu China nih a uk dih lai. Sri Lanka le ramdang tampi zong an cham khawh lo caah China nih an tilawngtual le lam tampi a lakpiak (uk) cang hna. Ngun Cung Lian le Ngun San Aung nih an bawmhmi Kawl ralkap thawngin Myanmar zong China kut chungah a um thai cang lai i a duhpaoh in a kan uk te lai tinak asi.

BRI simanking ahcun, Myanmar in Bangladesh le India luhnak caah Rakhine state Kyaukphyu Sipuaizi Hmun tilawngtual an sak lai. Mipi nih an duh lo zongah sak chih dingin Ngun Cung Lian, Ngun San Aung, Maung Ha le No Than Kap an pu Min Aung Hlaing nih nawl a chuah i Mipi Duhning Ruahpiaknak Committee zong a hrawh cang. A rauh hlan ah China nih Rakhine state ah tilawngtual a sak cang lai tinak asi.

China le Thailand nih Myanmar ralkap an cohlannak an langhter hnu cun ASEAN ram pawl le Japan, South Korea, India, tbk pawl zong nih an cohlan cio lai i mipi thattu lainawng ralkap bawi pawl he kan ram chuak an fir thluahmah lai tiah zumh asi.

Lian
Lianhttps://thechinexpress.com
Lian cu Seihnam Journal ah Editor-in-chief a rak ṭuan. UNHCR zung i RSC department ah kum 4 chung holhlet le calet a ṭuan pah in Faiceu Journal ah 'editor' in a rak bawm pah hna. 2016 ah The Chin Express a dirh i ni fatin Chin thawngpang le vawlei cung thawngpang phunkip a ṭial, atanglei ah rel khawh an si.

Thawngpang Thar

Aa lomi thawngpang

Lairam dawtu Lalbiakchhungi, Kimkima le Van Hlei Sung nih Chin ralzaam caah concert an tuah lai

Kan ram uknak ṭhat lo ruangah kan miphun nih harnak fak taktak kan tuar cuahmah. Ramchung le Mizoram...

Thawngṭha: Tangka tlawm deuh in Australia kal khawh asi cang

Malaysia le India um Chinmi tampi Australia an phak khawhnak hnga mi tampi hmuh dingin share cio usih. Malaysia...

Pu Vahnie le US Cozah tonnak: Myanmar Democracy Ngahter Ding, Ralzaam Ramthumnak ah Lak Ding

US Kawlrammi Zohkhenhnak Bu (Burmese American Community Institute - BACI) hruaitu Pu Elaisa Vahnie nih Washington D.C. ah...

India nih Pakistan ah missile ka kah sual, ati

India cozah nih, "Pakistan ram ah missile ka kah sual," tiah thawng a thanh. "Missile kahnak seh kan remh...